Vẫn lồng trong bối cảnh cuộc tranh luận, hay đúng hơn, đối kháng giữa đức Giê-su với các cấp thủ lãnh đạo đời của dân Do Thái thời đó (Mát-thêu chương 21-22), vấn đề nộp thuế được đặt ra. Câu trả lời khôn ngoan của đức Giê-su dĩ nhiên đã bẻ gẫy cái bẫy được giăng ra “Tại sao các người lại thử tôi, hỡi những kẻ giả hình?”, nhưng không chỉ đơn thuần có thế. Giải đáp ngài đưa ra là cả một khảng định rất quyết liệt về sự khác biệt sâu sắc giữa Cựu Ước (bao gồn cả hai lãnh vực đạo đời) và Tân Ước hay Tin Mừng ngài đang muốn mạc khải. Trong tinh thần và truyền thống Do Thái thời đó, người ta không tách biệt rõ rệt hai lãnh vực đạo đời như lối suy nghĩ phổ thông của chúng ta thời nay. Do đó “Của Xê-da, trả về Xê-da; của Thiên Chúa, trả về Thiên Chúa” không thể hiểu theo nghĩa việc đời / việc đạo, lãnh vực vật chất / lãnh vực thiêng liêng.
Nộp thuế, cho dầu có nhuốm mầu chính trị hay thường xuyên bị lạm dụng bất chính tới mấy đi nữa, thì nền tảng nguyên sơ của nó vẫn dựa trên định luật công bằng. Người dân nộp thuế cho nhà cầm quyền để được hưởng các phúc lợi của công ích, và chính quyền thu thuế để có ngân sách phục vụ ích chung . Dựa trên công bằng, (thời xưa) nhà cầm quyền buộc người dân nộp thuế theo luật định và nghiêm phạt những ai trốn thuế, (thời nay) người dân có quyền kiểm tra, tố cáo, thậm chí truất phế chính quyền, nều tiền thuế không được chi tiêu cách chính đáng trong các chương trình phúc lợi lo cho dân. Nộp thuế là biểu tượng của luật công bằng, không chỉ trong lãnh vực đời mà cả trong việc đạo. Người Do Thái phải nộp thuế đền thờ và đức Giê-su cũng đã chấp hành nghiêm chỉnh (xem Mt 17, 24-27).
Trong khái niệm đó, công bằng (mà nộp thuế là biểu tượng) chính là định luật căn bản con người dùng để đối sử với nhau. Trong Cựu Ước, Gia-vê cũng phần nào bị nhân cách hóa để ký kết một giao ước sòng phẳng với dân Người, trong đó giữ luật lệ tôn giáo là một thứ thuế vụ phải trả để được Gia-vê bênh vực, chở che. Các người Pha-ri-sêu biết rất rõ điều đó. Họ hiểu hơn ai hết khi nói ‘của Xê-da, trả về Xê-da’ đức Giê-su có ý nói theo nghĩa này. Thế nhưng trong Mt 17, ngài đưa ra một định luật hay một tương quan khác: “Anh Si-mon, anh nghĩ sao: vua chúa trần gian bắt ai nộp thuế, con cái mình hay người ngoài?”. Tân Ước đã thoát ra khỏi tương quan người ngoài để đưa vào tương quan con cái. Thiên Chúa không còn phải là một Gia-vê oai hùng ngự trị trên đỉnh Si-nai, mà trở thành Cha chúng con. Do đó không còn chỗ cho tương quan thuế vụ nữa, “vậy thì con cái được miễn”. Như thế “Của Thiên Chúa, trả về Thiên Chúa” không thuần túy đề cập tới một lãnh vực, mà tới một tương quan, một giao ước hoàn toàn mới. Thiên Chúa của đức Giê-su không còn lấy sự công bằng, công thẳng làm nền cho các bổn phận tôn giáo. Đức Giê-su, qua các lời rao giảng, qua thái độ, và nhất là qua cái chết thập giá của ngài, đã không ngừng cất công khảng định rằng Thiên Chúa là Người Cha nhân ái giầu lòng xót thương. Người có trí nhớ rất kém và thậm chí không biết làm các phép tính đơn giản nhất, theo kiểu nói hóm hỉnh của ĐHY Phan-xi-cô Xa-vi-ê Nguyễn Văn Thuận, thì làm sao giữ được cuốn sổ thuế mà thâu. Đối với một Thiên Chúa như thế, con cái hãy ‘trả về’ cho Cha mình, không như nộp thuế cò kè thêm bớt… lo lắng tính toán sòng phẳng, nhưng trong tin yêu tin tưởng của tương quan phụ tử… trong an bình và vui tươi.
Tin Mừng là như thế! Chẳng trách gì các Pha-ri-sêu ‘nghe vậy, họ ngạc nhiên, và để Người lại đó mà đi’. Họ kinh ngạc vì điều đức Giê-su vừa nói quá xa lạ đối với quan niệm giữ luật lệ họ vốn có. Không có cách gì họ hiểu nổi, nên lảng ra xa thì hơn. Các môn đệ của đức Giê-su thì khác. Họ hiểu và phải hiểu điều này, vì toàn bộ việc ‘hãy sám hối và tin vào Tin Mừng’ của họ hệ tại ở đây.
Và tôi, một Ki-tô hữu, hơn nữa một linh mục của đức Ki-tô, tôi phải hiểu rõ điều này hơn ai hết. Rồi sứ mạng chính của tôi là phải loan báo điều này cho càng nhiều người được biết càng tốt.
Lạy Thiên Chúa nhân ái và giầu lòng xót thương, xin cho con tránh xa việc giữ đạo như một bổn phận cò kè tính toán. Xin gạt khỏi trí lòng con mối bận tâm thu tích công nghiệp để hơn thua với Chúa. Xin Thần Khí Chúa hãy đổ đầy tâm hồn con tâm tình con thảo để có thể kêu lên ‘Ab-ba/Cha ơi’, và xin cho con được luôn sống trong niềm vui của Tin Mừng cứu độ, và loan báo Tin Mừng đó cho mọi người. Amen
Lm Gioan Nguyễn Văn Ty SDB
