Câu chuyện dụ ngôn xem ra không có gì khó hiểu cho lắm, vẫn là hướng tới các thượng tế và kỳ mục trong dân, hay đúng hơn dân Do Thái nói chung, và thái độ họ khước từ trung thành với Gia-vê và chu toàn sứ mạng được trao phó trong tư cách dân riêng. Sự từ chối đạt tới đỉnh điểm trong việc từ chối chính đầng Thiên Sai là Con Thiên Chúa được gởi đến với họ “Đứa con thừa tự đây rồi, nào ta giết quách nó đi và đoạt lấy gia tài nó!”. Đó là lý do để dân riêng sẽ bị loại trừ, và rồi vườn nho được trao phó cho một dân khác. Câu chuyện hàm ý một tập thể mới là Hội Thánh Chúa Ki-tô được thành lập để thay thế tập thể cũ là dân riêng với lý do được đưa ra là họ đã không ‘nộp hoa lợi cho ông’. Như vậy đức Ki-tô xác định lý do thành lập đoàn dân mới chính là ‘ông cho các tá điền khác canh tác vườn nho, để cứ đúng mùa, họ nộp hoa lợi cho ông’. Tư tưởng chung là như thế, nhưng ý nghĩ lởn vởn trong đầu tôi trong mấy ngày này lại là: ‘thu hoa lợi… nộp hoa lợi’ có nghĩa là gì? Vì dựa vào nội dung đó tôi xác định được lý do của việc phế dân cũ và thiết lập dân mới, có nghĩa là xác định được mục đích cũng như sứ mạng đích thực mà Hội Thánh (trong đó có tôi) phải chu toàn.
Để có hoa lợi, gia chủ đã ‘trồng một vườn nho: chung quanh vườn ông rào giậu; trong vườn ông khoét bồn đạp nho, và ông xây tháp canh…’ tức là ông đã làm mọi việc cần thiết để bảo đảm có được hoa lợi là sản xuất ra rượu nho thơm ngon. Công việc khi ‘trảy đi xa’ ông trao cho tá điền là lao động để vườn nho ông sinh hoa lợi. Điều này chắc chắn họ đã chu toàn và có lẽ đã làm rất tốt. Vấn đề duy nhất ở đây là các tá điền công khai chống lại việc ‘nộp hoa lợi’ cho gia chủ, cho dầu ông đã làm mọi cách thuyết phục họ. Đỉnh điểm của quá trình chống đối dài dài là khi ‘ông sai chính con trai mình đến gặp chúng vì nghĩ rằng: “Chúng sẽ nể con trai ta”. Họ đã hạ sát con trai ông. Đó là lý do để buộc ông phải phế bỏ bọn họ và trao phó vườn nho cho người khác, với mục tiêu rõ ràng là để đảm bảo hoa lợi được gom nộp đầy đủ.
Đọc Kinh Thánh, tôi nhận ra Thiên Chúa đã hướng mọi biến cố tới mục tiêu làm cho dân Do Thái trước hết, và mọi dân nước sau đó, nhận ra tình yêu cứu độ của ngài. Ngài chọn một dân riêng (trồng vườn nho), bảo vệ dân đó (rào giậu), thử thách và tôi luyện họ (khoét bồn đạp nho), ra lề luật để họ canh giữ họ (xây tháp canh)… rồi trao cho các thượng tế và kỳ mục công việc chăm sóc vườn. Hoa lợi chính của vườn nho mà ngài muốn họ thu nộp chính là tình yêu nhân ái của Gia-vê được họ đón nhận và đáp trả. Các tiên tri hết đợt này tới đợt khác được gởi tới để kêu gọi sám hối và đón nhận ơn cứu độ, nhưng họ khước từ. ‘Chúng đánh người này, giết người kia, ném đá người nọ’. Hoa lợi yêu cầu đó đã không được trao nộp sòng phẳng cho gia chủ. Sau hết Con Một Thiên Chúa, đức Giê-su, được sai đến với sứ mạng rõ rệt là kêu mời họ đón nhận lòng Chúa thương xót cứu độ, nhưng họ đã ‘bắt lấy cậu, quăng ra bên ngoài vườn nho và giết đi’. Chính vì khước từ dứt khoát và độc ác này mà gia chủ ‘chu diệt bọn chúng, và cho các tá điền khác canh tác vườn nho, để cứ đúng mùa họ nộp hoa lợi cho ông’. Như vậy mục tiêu mà đức Giê-su nhắm tới khi thiết lập Hội Thánh chính là để ‘thu hoa lợi’, để mọi phần tử trong Hội Thánh này nhận biết lòng thương xót của Thiên Chúa, tin vào đức Ki-tô Giê-su và đón lấy hồng ân cứu độ.
Nếu vậy, Hội Thánh Đức Ki-tô (nhất là các thượng tế và kỳ mục mới) không thể coi việc xây dựng một nền luân lý cao đẹp vững chắc, hay một sự thánh thiện nào đó là mục tiêu tiên quyết của mình. Trên hết, chính họ, và cùng với họ, mọi tín hữu phải coi việc tin nhận đức Ki-tô và đón lấy lòng thương xót cứu độ của Thiên Chúa như bổn phận chính phải chu toàn. Không trao nộp lại cho Gia Chủ thứ hoa lợi này thì họ, cho dầu có chăm sóc vườn nho tươm tất và trù phú tới đâu, vẫn sẽ chỉ là bọn tá điền bất lương.
Với chức linh mục được trao trong suốt 40 năm qua, chính tôi là một thượng tế và kỳ mục mới trong Hội Thánh Chúa Ki-tô. Tôi đã làm việc trong vườn nho của Chúa nhiều năm tháng… nhưng tôi đã thực sự trao nộp lại cho Gia Chủ phần hoa lợi đích thực mà ngài hằng mong đợi chưa?
Lạy Chúa là Gia Chủ của con, xin soi sáng để con nhận biết rõ thứ hoa lợi mà Gia Chủ thực đang mong đợi con giao nộp. Xin cho toàn thể Hội Thánh, nhất là các vị chủ chăn, hiểu được bài học Chúa muốn dạy và xác định được rõ sứ mạng và mục tiêu tối hậu của việc mục vụ mình. Xin đừng để con chỉ biết chăm sóc vườn nho cho thật tốt tươi, nhưng lại khước từ nộp cho Chúa phần hoa lợi khi ngài tới thu. Amen
Lm Gioan Nguyễn Văn Ty SDB
