“Này con, hôm nay con hãy đi làm vườn nho!”
Trong câu chuyện dụ ngôn này, ý nghĩa của việc ‘đi làm vườn nho’ không lộ rõ lắm. Từ lâu tôi vẫn nghĩ: sống lành thánh, làm việc lành phước đức, thi hành các việc tồng đồ, truyền giáo… tức là ‘làm trong vườn nho’. Khái niệm này xem ra không ổn khi áp dụng vào trường hợp cụ thể của hai người con trong dụ ngôn: đứa vâng ngoan trước lời mời của người cha nhưng đã không đi, còn đứa ngang bướng rốt cuộc rồi lại ‘đi làm vườn nho’. Đức Giê-su cho thấy quan niệm của ngài hoàn toàn khác.
Thói thường ai cũng hiểu là lời nói không trọng hơn việc làm. Sử dụng khái niệm này đức Giê-su cho thấy: đối với Nước Thiên Chúa, sống tội lỗi như ‘những người thu thuế và những cô gái điếm…’, hoặc sống lương thiện công chính như các thượng tế và kỳ mục trong dân (đối tượng chính của dụ ngôn) vẫn chỉ là những lời nói ngang bướng hay vâng ngoan. Ngài còn cho thấy rõ, điều quan trọng hơn chính là ‘thi hành ý muốn của người cha‘ là ‘đi làm vườn nho’, tức là tin và tiếp nhận sứ điệp kêu gọi sám hối của Gio-an Tiền Hô. Thậm chí đức Giê-su còn chỉ cho thấy: ‘đường công chính’ hệ tại ở việc sám hối này hơn là sống ngay lành. “Gio-an đã đến chỉ đường công chính cho các ông, mà các ông không tin ông ấy”. Sám hối đây chưa hẳn là đã sửa đổi được mình (dầu nỗ lực là dấu chỉ cần thiết của lòng chân thành), nhưng chính yếu hệ tại ở việc khám phá ra lòng từ nhân cứu độ của Thiên Chúa. Sứ điệp của Gio-an không chỉ là “Hãy sám hối!” (cải tà qui chính với nội dung luân lý) nhưng là “Hãy sám hối và tin vào Tin Mừng cứu độ!” (tin vào đức Ki-tô Giê-su mạc khải tình yêu cứu độ với nội dung thần học). Trong số những người thu thuế và gái điếm tin vào Gio-an không phải tất cả đều đã đổi đời hoàn lương, nhưng tất cả họ đều đã khám phá ra lòng thương xót cứu độ của Thiên Chúa và tin vào Tin Mừng. Chính ở điểm này mà họ trở nên hơn hẳn các thượng tế và kỳ mục, tức các đấng bậc được coi là vị vọng trong dân, “Tôi bảo thật các ông: những người thu thuế và những cô gái điếm vào Nước Thiên Chúa trước các ông”; vì để vào được Nước Trời, điều kiện quan trọng hơn cả là, thông qua sám hối những lỗi lầm đã phạm, mỗi người nhận ra tình yêu cứu độ của Thiên Chúa đang tuôn đổ trên mình, và khiêm tốn mở lòng đón nhận. “Phần các ông, khi đã thấy vậy rồi, các ông vẫn không chịu hối hận mà tin ông ấy.”
Nếu quả thật là như thế, cuộc sống Ki-tô hữu của tôi cũng có hai phần: nói và làm. Phần nói của tôi nhiều lúc có thể là vâng ngoan, vì đã nhiều năm là tu sĩ-linh mục, tôi đã có không ít các nỗ lực tu thân tích đức, các việc phục vụ, tông đồ… tới độ đi truyền giáo, đồng thời cũng có những hồi ngang ngược vì các yếu đuối lỗi lầm. Nhưng cho dầu đã ‘nói’ thế nào đi nữa, thì lúc này điều quan trọng hơn cả đối với tôi vẫn phải là ‘đi làm vườn nho’, tức khiêm tốn nghe lời kêu gọi sám hối của Gio-an để thật lòng tin vào Tin Mừng cứu độ của đức Ki-tô Giê-su. Lý do của việc tôi ‘đi làm vườn nho’ có thể là vì tôi vốn ngoan hiền (trường hợp đó thật tuyệt vì nói đi đôi với làm), nhưng cũng có thể chỉ vì ‘nhưng sau đó nó hối hận, nên lại đi’. Đối với Tin Mừng trường hợp sau này có vẻ lại càng ý nghĩa hơn, vì sự ngang bướng rõ ràng dẫn tới hối hận là điều kiện để ‘đi làm vườn nho’. Chính các yếu đuối lỗi lầm đã phạm giúp tôi khám phá dễ dàng hơn lòng thương xót vô biên của Chúa để ‘sám hối và tin vào Tin Mừng’; và như thế vô hình chung đã trở thành cho tôi ‘tội hồng phúc’, như trường hợp thánh Âu-tinh. Đáng lý ra toàn bộ cuộc sống Ki-tô hữu của tôi, ngay từ đầu, đã phải trọn vẹn là ‘đi làm vườn nho’, nhưng thực tế đời sống tôi, cũng như đời nhiều Ki-tô hữu khác, vẫn luôn là một ‘biện chứng’ giữa nói và làm, đúng theo nội dung của dụ ngôn ‘hai người con’. Và vì không ai nằm ngoài qui luật này nên sám hối và lãnh nhận bí tích cáo giải vẫn luôn phải chiếm vị trí quan trọng trong đời sống tôi, cũng như đời sống các Ki-tô hữu qua mọi thời đại.
Lạy Cha từ nhân, cha không ngừng mời gọi con cũng như hết mọi người ‘đi làm vườn nho’ của Cha, vườn nho của lòng từ ái và xót thương bao la. Rất có thể con đã tự cho mình là đứa con vâng ngoan vì ơn gọi tu sĩ và linh mục mà Cha đã ban cho con suốt trong những năm tháng dài đời con. Con đã từng đáp lại tiếng Cha mời gọi bằng câu thưa: “Lạy Chúa, con đây”, thế nhưng vẫn luôn có nguy cơ con ‘nhưng rồi lại không đi’. Xin cho con ít quan tâm hơn tới ‘nói’ và tập trung hơn vào ‘đi làm’ trong vườn nho của sám hối và đón nhận trọn vẹn lòng thương xót cứu độ Chúa. Amen
Lm Gioan Nguyễn Văn Ty SDB
