“Mấy người sau chót chỉ làm có một giờ, thế mà ông lại coi họ ngang hàng với chúng tôi là những người đã phải làm việc nặng nhọc cả ngày, lại còn bị nắng nôi thiêu đốt”.
Câu nguyện dụ ngôn về tiền công trả cho các người làm vườn nho, nói gì thì nói, vẫn khó nuốt trôi, nhất là khi tôi đặt mình vào tư thế các lao động nhóm một đã làm lụng vất vả suốt 12 tiếng ròng. Lời ông chủ: “Này bạn, tôi đâu có xử bất công với bạn…” xét về diện pháp lý không ai cãi được, nhưng vẫn tồn tại điều gì không ổn… vì thế tôi vẫn thấy lời phàn nàn của đám thợ làm sớm có phần nào chính đáng. Nếu Nước Trời giống như câu chuyện này thì quả thật nó có phần nào khó hiểu và khác thường lắm đấy.
Mọi tôn giáo đều tuân thủ cặn kẽ luật nhân quả, có nguyên nhân thì phải có hậu quả, ai làm thiện thì gặp lành, còn ai làm ác thì gặp dữ. Bất cứ người Công giáo nào cũng đều được dạy (và thường xác tín nữa): nếu làm việc lành phước đức nhiều thì công phúc trên thiên đàng sẽ rất lớn, còn nếu tội lỗi làm điều dữ nhiều thời hình phạt dưới hỏa ngục sẽ vô cùng nặng nề đau đớn. Đó là công bằng, đó là luật nhân quả, nó in sâu vào tâm khảm con người không dễ xóa nhòa, và không mấy ai dễ dàng chấp nhận luật trừ.
Kể câu chuyện dụ ngôn về ông chủ trả lương người làm theo cách thức đó, đức Giê-su chủ tâm cho thấy: một đàng công bằng vẫn được tôn trọng, “Tôi đâu có xử bất công với bạn…”, trong khi đó có một yếu tố ‘cào bằng’ rất lạ xuất hiện để trở thành nét đặc trưng của Nước Trời đang đến, “Tôi muốn cho người vào làm sau chót này cũng bằng bạn đó…”. Thoạt tiên ‘cào bằng’ xem ra như đạp đổ tính công bằng của luật nhân quả (lý do giận dữ kêu trách của những kẻ lẽ ra phải được coi là cao trọng hơn). Tuy nhiên chính sự vô lý đó lại mời gọi ta khám phá ra nét độc đáo có một không hai đứng đàng sau Tin Mừng: “Tôi tốt bụng”, Thiên Chúa nhân lành, Ông Chủ đầy từ tâm.
Qua câu chuyện dụ ngôn đức Giê-su cho thấy Thiên Chúa của ngài khác xa với hình ảnh Gia-vê của Cựu Ước, khác xa với Ngọc Hoàng truy xét con người với tầm sét Thiên Lôi. Sự công bằng của Tin Mừng là công bằng của từ nhân và thương xót. Nếu không thấu hiểu và chấp nhận sự công bằng này, sự công bằng mà chỉ một mình đức Giê-su mới có thể mạc khải bằng cả cuộc sống và cái chết của ngài, cả tôi cũng có thể phải cằn nhằn ghen tức Thiên Chúa: “Mấy người sau chót chỉ làm có một giờ, thế mà ông lại coi họ ngang hàng với chúng tôi là những người đã phải làm việc nặng nhọc cả ngày, lại còn bị nắng nôi thiêu đốt”. Và nếu Nước Trời chính là công bằng của lòng từ ái (tốt bụng) thì đúng là tôi sẽ bị liệt vào hạng ‘những kẻ đứng đầu sẽ phải xuống hàng chót…’ Thật đáng tiếc, những người thợ của giờ thứ nhất đã không khám phá ra điều này để phải cằn nhằn với chủ và ghen tức với đồng bạn. Lẽ ra họ đã phải rất tự hào và sung sướng vì đã được diễm phúc làm lụng cho ông chủ tốt bụng suốt 12 tiếng, trong khi tiếc cho các bạn khác vì chỉ được gần gũi phục dịch ngài trong một thời gian ngắn hơn.
Không khám phá ra Thiên Chúa ‘tốt bụng’ của đức Ki-tô, niềm tin và việc giữ đạo của tôi có thể chỉ là một chuỗi ‘công việc nặng nhọc cả ngày, lại còn bị nắng nôi thiêu đốt”. Tôi cũng có thể sẽ rất dễ dàng phàn nàn và ghen tức vì thấy rằng mình chẳng được ân huệ gì hơn những kẻ ‘tội lỗi và dân ngoại’ khác. Tôi chỉ vui sướng và hãnh diện tạ ơn khi nào nhận được các ân huệ đặc biệt (như tu sĩ, linh mục…?) vì cho rằng đó là phần thưởng xứng đáng với những cố gắng tu luyện của mình. Ngược lại, nhất là khi gặp thử thách gian nan, tôi dễ bị chao đảo và mất lòng cậy trông. Thi thoảng khi thoáng nhận ra Thiên Chúa tốt bụng với kẻ khác… tôi cũng rơi vào tình trạng “Hay vì thấy tôi tốt bụng mà bạn đâm ra ghen tức?” Tâm tình tạ ơn không ngừng của Ki-tô hữu chỉ là một lý thuyết xa vời vì tôi đâu có tìm thấy lý do nào để cảm tạ…. Ôi thật đáng thương cho tôi!
Lạy Chúa từ nhân, con không muốn là người thợ ‘đứng hàng đầu sẽ phải xuống hàng chót’. Xin Chúa ban cho con ơn huệ vĩ đại là không ngừng nhận biết Chúa là Ông Chủ công bằng giầu lòng thương xót, nhờ đó con sẽ có khả năng cảm tạ Chúa không ngừng trước bất cứ điều gì xảy ra trong đời sống mình; và vui mừng vì nhận ra Chúa xót thương hết mọi người, đặc biệt các kẻ tội lỗi.Xin giúp con luôn khiêm tốn dâng lời ca khen lòng nhân lành Chúa. Amen.
Lm Gioan Nguyễn Văn Ty SDB
